اگر تا به حال به تایلند سفر کرده باشید، احتمالاً واژه «فرنگ» را شنیده‌اید که برای توصیف خارجی‌ها، به‌ویژه خارجی‌های سفیدپوست استفاده می‌شود. این یک اصطلاح رایج است که در مکالمات عادی مردم تایلند مطرح می‌شود، اما آیا توهین‌آمیز است؟
برخی هنگام شنیدن این واژه احساس ناراحتی می‌کنند و آن را با بار منفی مرتبط می‌دانند، درحالی‌که دیگران ممکن است از خود بپرسند که آیا این واژه دارای زمینه‌های نژادی است.
در این مقاله، ما به معنای واقعی، منشأ و زمینه فرهنگی واژه «فرنگ» می‌پردازیم و توضیح می‌دهیم چرا این اصطلاح ذاتاً نژادپرستانه نیست.
منشأ «فرنگ»
واژه «فرنگ» دارای ریشه تاریخی غنی است که به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد. این کلمه از واژه فارسی قدیم «فرنگ» گرفته شده است که به مردمانی از منطقه فرانسه یا اروپای غربی اشاره دارد.
با گذشت زمان، واژه «فرنگ» در بسیاری از نقاط آسیا، از جمله تایلند رواج یافت و برای اشاره به تمام اروپایی‌ها یا غربی‌ها استفاده شد.
در تایلند، «فرنگ» به‌عنوان اصطلاحی عمومی برای خارجی‌های سفیدپوست جا افتاد. به‌طور تاریخی، مردم تایلند بین ملیت‌ها تفاوت قائل نمی‌شدند، بنابراین استفاده از «فرنگ» به‌عنوان اصطلاح چتری برای توصیف افراد اروپایی، به‌ویژه کسانی که پوست روشن داشتند، ساده‌تر بود.
این واژه امروزه همچنان رایج است، به‌خصوص برای توصیف گردشگران یا مهاجران اروپایی در تایلند.
واژه «فرنگ» همچنین ریشه‌هایی در تأثیرات عربی و فارسی دارد. در زبان عربی، اصطلاح «فرنجی» برای اشاره به مردمان فرانکی (اروپایی‌ها) استفاده می‌شد.
این واژه از طریق مسیرهای تجاری و به‌ویژه در دوره آیوتایا وارد تایلند شد؛ زمانی که تعاملات تایلند با تجار اروپایی و عرب بسیار فراوان بود.
باور بر این است که استفاده از «فرنگ» برای توصیف غربی‌ها از همان زمان آغاز شد.
اسناد تاریخی، از جمله نامه‌های سلطنتی در دوره شاه نارای، نشان می‌دهد این واژه ابتدا برای اشاره به پرتغالی‌ها، نخستین اروپایی‌هایی که به تایلند رسیدند، به کار می‌رفت.
با گذشت زمان، این اصطلاح برای اشاره به تمامی غربی‌ها گسترش یافت. مهم است توجه داشته باشیم که «فرنگ» در آغاز هیچ ارتباطی با کلیشه‌های نژادی یا فرهنگی نداشت و صرفاً راهی برای توصیف مردم غرب بود.
آیا این واژه توهین‌آمیز است؟ زمینه و لحن اهمیت دارد
برخلاف برخی واژه‌ها که معانی منفی یا نژادی دارند، «فرنگ» ذاتاً توهین‌آمیز نیست. این اصطلاح اغلب به‌طور عادی در مکالمات روزمره به‌کار می‌رود، همان‌طور که مردم کشورهای انگلیسی‌زبان می‌گویند «foreigner» یا «westerner». برای مثال، یک فرد تایلندی ممکن است به یک گردشگر خارجی بگوید «فرنگ» بدون اینکه قصد بدی داشته باشد.
این واژه تقریباً مانند استفاده از اصطلاح «یک خارجی» در ایالات متحده است که در ذات خود بار نژادپرستانه ندارد.
با این حال، مانند هر واژه دیگری، زمینه و لحن اهمیت دارد. اگر این کلمه با لحن بی‌ادبانه یا تحقیرآمیز گفته شود، می‌تواند بی‌احترامی تلقی شود؛ همان‌طور که هر اصطلاحی برای یک گروه می‌تواند به‌صورت توهین‌آمیز استفاده شود.
بنابراین، همان واژه بسته به نحوه بیان می‌تواند یا خنثی باشد یا نامطبوع. نکته اصلی این است که خود «فرنگ» دشنام نژادی محسوب نمی‌شود، بلکه نگرش پشت آن تعیین می‌کند که چگونه دریافت شود.
درک فرهنگی «فرنگ» در تایلند
در تایلند، «فرنگ» واژه‌ای تحقیرآمیز محسوب نمی‌شود. این اصطلاح چنان در فرهنگ ریشه‌دار شده که بدون نیت منفی به‌طور گسترده استفاده می‌شود. مردم تایلند این واژه را راحت برای توصیف هر خارجی سفیدپوست به‌کار می‌برند؛ چه گردشگر باشد، چه مهاجر، یا حتی کسی که سال‌ها در تایلند زندگی کرده باشد.
شما این واژه را در مکالمات روزانه، مغازه‌ها، بازارها یا بین دوستانی که درباره حضور خارجی‌ها در محله‌شان صحبت می‌کنند، خواهید شنید.
برای بسیاری از تایلندی‌ها، این کلمه صرفاً اصطلاحی توصیفی است؛ درست مانند واژه‌های «آمریکایی» یا «بریتانیایی» در زبان انگلیسی. این یک راه ساده برای اشاره به افراد بدون تمرکز بر ملیت یا منشأ دقیقشان است.
با این حال، «فرنگ» مانند کلمه «آمریکایی» دقیق نیست. این واژه عمدتاً راهی برای توصیف کسانی است که از منظر ظاهری غربی به‌نظر می‌رسند.
فرنگ و گوآوا: پیوند با یک میوه
جالب اینکه واژه «فرنگ» همچنین برای نام‌گذاری یک میوه به کار می‌رود: گوآوا. زمانی که تاجران اروپایی میوه‌های جدیدی را وارد تایلند کردند، گوآوا – که بومی مکزیک و شمال آمریکای مرکزی بود – را هم معرفی کردند.
مردم تایلند شروع کردند به صدا زدن این میوه به نام «فرنگ» که بازتابی از نفوذ اروپایی‌ها بود.
این اصطلاح همچنین برای برخی کالاهای وارداتی مثل آدامس هم استفاده شد که در زبان تایلندی «หมากฝรั่ง» (ماک فرنگ) نامیده می‌شود. این نشان می‌دهد چگونه این واژه تکامل یافته و در فرهنگ تایلند جا گرفته است.
