اقتصاد دیجیتال آسیا در حال تجربه رشدی چشمگیر است، به‌ویژه در حوزه پرداخت‌های فرامرزی. این رشد با گسترش سریع تجارت الکترونیک، پیشرفت در شمول مالی و دیجیتال، و توسعه فناوری‌های پیشرفته پرداخت، تسریع یافته است.
پرداخت‌های دیجیتال فرامرزی در آسیا تحت تأثیر فناوری‌های نوین و رشد اقتصاد دیجیتال به‌سرعت در حال توسعه است. نکات کلیدی عبارت‌اند از:
- کشورهای آسه‌آن: پنج کشور آسه‌آن — اندونزی، مالزی، سنگاپور، فیلیپین و تایلند — توافق کرده‌اند که از سامانه پرداخت فرامرزی مبتنی بر کد QR استاندارد اندونزی (QRIS) استفاده کنند. این سیستم پرداخت دیجیتال را از طریق اپلیکیشن‌های مالی، کیف پول‌های الکترونیکی، و بانکداری موبایلی یکپارچه و استاندارد می‌کند و انجام تراکنش‌ها را ساده‌تر و متمرکزتر می‌سازد.
- پرداخت‌های QR: فناوری QRIS با استفاده از کدهای QR امکان پرداخت آسان و بی‌وقفه در سطح منطقه‌ای را فراهم می‌کند. رشد پرداخت‌های QR در آسیای جنوب‌شرقی، نتیجه رشد سریع اقتصادی و افزایش استفاده از تلفن‌های هوشمند است که به تحول در اقتصاد منطقه و توسعه اکوسیستم پیشرفته پرداخت‌های دیجیتال منجر شده است.
- SMEها و تجارت الکترونیک: رشد پرداخت‌های فرامرزی باعث افزایش چشمگیر درآمد کسبوکارهای کوچک و متوسط در آسیا خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۷، تراکنش‌های دیجیتال در آسیای جنوب‌شرقی دو برابر شود و درآمد پرداخت‌های فرامرزی به ۱۴۸ میلیارد دلار برسد.
- تایلند و سنگاپور: این دو کشور پیشتاز در اتصال سامانه‌های پرداخت داخلی به‌صورت فرامرزی هستند. اتصال سیستم‌های PromptPay (تایلند) و PayNow (سنگاپور) نمونه‌ای موفق از یکپارچه‌سازی پرداخت‌های فوری بین‌کشوری محسوب می‌شود.
- ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC): پروژه‌هایی در حال اجراست تا با استفاده از ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی، پرداخت‌های فرامرزی با کارمزد کمتر و امنیت بیشتر انجام شود.
- سامانه پرداخت منطقه‌ای: کشورهای آسه‌آن در حال کار بر روی ایجاد سامانه پرداخت منطقه‌ای برای تسهیل تجارت، سرمایه‌گذاری، انتقال وجه و فعالیت‌های اقتصادی فرامرزی هستند. این سیستم به شمول مالی و کاهش وابستگی به ارزهایی مانند دلار آمریکا کمک می‌کند.
در جنوب‌شرقی آسیا، تایلند و سنگاپور پیشتاز اتصال سامانه‌های پرداخت سریع داخلی به‌صورت فرامرزی هستند. اتصال سیستم‌های PromptPay (در تایلند) و PayNow (در سنگاپور) ماهانه بیش از ۶۵٬۰۰۰ تراکنش فرامرزی را پردازش می‌کند که میانگین مبلغ هر تراکنش بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ دلار آمریکا است. این سامانه نسبت به روش‌های سنتی، هزینه تراکنش را کاهش داده و راحتی بیشتری فراهم کرده است.
همچنین، بانک‌های مرکزی آسه‌آن در حال تلاش برای تقویت اتصال و سازگاری بین‌کشوری سامانه‌های مالی هستند. پنج بانک مرکزی شامل بانک اندونزی، بانک نگارا مالزی، بانک مرکزی فیلیپین، اداره پولی سنگاپور، و بانک تایلند توافق‌نامه‌ای را در خصوص سامانه‌های پرداخت فرامرزی امضا کرده‌اند. هدف این ابتکار، تسهیل تراکنش‌های بدون مرز و تقویت یکپارچگی مالی منطقه‌ای است.
منطقه آسه‌آن در حال اجرای سامانه‌ای جدید برای پرداخت‌های فرامرزی است که به ساکنان کشورهای اندونزی، سنگاپور، تایلند و مالزی این امکان را می‌دهد که بتوانند برای خرید کالا و خدمات در کشورهای دیگر عضو، با استفاده از ارز محلی خود تراکنش انجام دهند. این طرح با هدف کاهش وابستگی به ارزهای خارجی مانند دلار آمریکا و رنمینبی (یوآن) چین طراحی شده است. هدف دیگر آن، تقویت همکاری پولی، کاهش هزینه‌های تبادل ارز و افزایش مقاومت و شمول مالی در اکوسیستم مالی منطقه‌ای است.
پرداخت‌های دیجیتال فرامرزی در آسیا به‌سرعت در حال رشد هستند؛ این رشد ناشی از رونق تجارت الکترونیک، اقتصادهای مبتنی بر موبایل و ادغام فزاینده تجاری منطقه‌ای است. در ادامه، به معرفی بازیگران کلیدی و سامانه‌هایی خواهیم پرداخت که این نوع تراکنش‌ها را در سراسر آسیا تسهیل می‌کنند.
۱. نهادها و شبکه‌های مالی سنتی
این بازیگران در حال به‌روزرسانی زیرساخت‌های خود برای پشتیبانی از پرداخت‌های بین‌المللی سریع‌تر و شفاف‌تر هستند:
- سوئیفت (با gpi): همچنان یکی از روش‌های اصلی انتقال بانکی بین کشورها در آسیا است که اکنون با فناوری SWIFT gpi امکان رهگیری سریع‌تر و تسویه به‌موقع را فراهم می‌کند.
- Visa B2B Connect و Mastercard Cross-Border Services: ارائه‌دهنده پرداخت‌های ایمن و تقریبا لحظه‌ای بین کسب‌وکارها در سراسر مرزها هستند و محبوبیت آن‌ها در میان بانک‌های کشورهای آسه‌آن، ژاپن و هند رو به افزایش است.
- یونیون‌پی بین‌الملل (چین): با سرعت در حال گسترش در جنوب‌شرقی آسیا است و از کیف پول‌های دیجیتال و پرداخت‌های مبتنی بر QR به‌صورت سازگار و قابل تعامل پشتیبانی می‌کند.
۲. کیف پول‌های دیجیتال و سوپراَپ‌ها
پلتفرم‌های موبایلی در آسیا غالب هستند و بسیاری از آن‌ها ویژگی پرداخت‌های فرامرزی را اضافه کرده‌اند:
- Alipay+ (گروه Ant، چین): امکان پرداخت با QR کد به‌صورت فرامرزی را در جنوب‌شرقی آسیا، کره جنوبی، ژاپن و خاورمیانه فراهم کرده و با کیف‌پول‌های محلی مانند TrueMoney (تایلند)، Touch ‘n Go (مالزی)، و GCash (فیلیپین) همکاری دارد.
- WeChat Pay (چین): در میان گردشگران چینی بسیار محبوب است و به‌تدریج با کیف‌پول‌های موبایلی کشورهای آسه‌آن سازگارتر می‌شود.
- Paytm (هند): دامنه خود را برای ارسال حواله و پرداخت‌های فرامرزی قبوض گسترش داده است.
- Kakao Pay (کره جنوبی) و LINE Pay (ژاپن، تایوان، تایلند): بازیگران منطقه‌ای هستند که در حال بررسی قابلیت‌های پرداخت فرامرزی هستند.
- GrabPay (شرکت Grab): در کشورهای سنگاپور، مالزی، اندونزی، تایلند و فیلیپین فعال است و با هدف سازگاری منطقه‌ای از طریق سیستم QR در حال توسعه قابلیت‌های خود است.
۳. پلتفرم‌های فین‌تک برای حواله و پرداخت
این بازیگران بر انتقال‌های فرامرزی سریع، کم‌هزینه و لحظه‌ای برای مصرف‌کنندگان و کسبوکارهای کوچک و متوسط تمرکز دارند:
- Wise (با نام قبلی TransferWise): به دلیل نرخ تبدیل شفاف ارز و انتقال‌های لحظه‌ای در سراسر آسیا بسیار محبوب است.
- Revolut: با ارائه حساب‌های چندارزی و حواله‌های کم‌هزینه وارد بازارهای آسیایی شده است.
- Remitly، Instarem، WorldRemit: در مسیرهای پرحجم حواله در جنوب‌شرقی آسیا فعال هستند، به‌ویژه از آمریکا، خاورمیانه و اتحادیه اروپا به فیلیپین، هند، اندونزی و ویتنام.
- Tranglo (مالزی) و Thunes (سنگاپور): زیرساخت تسویه حساب فرامرزی B2B و مبتنی بر API را فراهم می‌کنند.
۴. ابتکارهای منطقه‌ای و دولتی
دولت‌ها و بانک‌های مرکزی نقش کلیدی در سازگاری و ارتباط‌پذیری سیستم‌ها ایفا می‌کنند:
- اتصال QR کد آسه‌آن (ASEAN QR Code Linkage): ابتکاری منطقه‌ای برای پرداخت فرامرزی بدون وقفه با QR بین کشورهای تایلند، اندونزی، مالزی، سنگاپور، فیلیپین و دیگر اعضای آسه‌آن.
- پروژه Nexus (توسط BIS Innovation Hub): اتصال سیستم‌های پرداخت لحظه‌ای مانند PayNow سنگاپور، PromptPay تایلند و DuitNow مالزی برای پرداخت‌های خُرده‌فروشی فرامرزی آنی.
- اتصال UPI هند: سیستم پرداخت هند (UPI) در حال اتصال به سیستم‌های PayNow سنگاپور، امارات متحده عربی، و احتمالاً ژاپن و دیگر کشورهای آسه‌آن است.
در مجموع، اقتصاد دیجیتال و پرداخت‌های فرامرزی در آسیا با سرعت زیادی در حال تحول هستند. این روند تحت تأثیر پیشرفت‌های فناوری، حمایت‌های مقرراتی، و افزایش تقاضا برای راه‌حل‌های پرداخت کارآمد و راحت قرار دارد. رشد این حوزه با رونق تجارت الکترونیک، گسترش استفاده از کیف‌پول‌های موبایلی، و ادغام فناوری بلاک‌چین شتاب بیشتری گرفته و در حال تغییر شکل دادن به چشم‌انداز مالی منطقه است. با توجه به اینکه کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان به‌دنبال روش‌هایی سریع‌تر، ایمن‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر برای انتقال وجوه هستند، آسیا به یک مرکز نوآوری در سیستم‌های پرداخت تبدیل شده است.
